زهرا دلاوریان، نوشین محتشم، عباس جوادزاده بلوری، شهاب باباکوهی، بردیا صدر، محمد تقی شاکری، کامبیز کامیاب حصاری، فرناز بیدرام،
دوره ۱، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۸۹ )
زمینه و هدف: لیکن‌پلان دهانی نوعی بیماری التهابی پوستی ـ مخاطی مزمن است که به‌صورت یک وضعیت پیش‌بدخیم تعریف می‌شود. MMP-۲) Matrix metaloproteinase-۲) و MMP-۹) Matrix metaloproteinase-۹) پروتئینازهایی هستند که تهاجم سلول‌های تومورال به بافت همبند را تسهیل می‌کنند و در ضایعات پیش‌بدخیم و بدخیم بیش از حد معمول ظاهر می‌شوند. هدف از این مطالعه تعیین بیان نشان‌گرهای مهارکننده بافتی ماتریکس متالوپروتئیناز ۲ و ۹ (۹ & MMP-۲) در لیکن‌پلان دهانی اروزیو و لیکن‌پلان غیراروزیو و هیپرپلازی آماسی به روش ایمونوهیستوشیمی بود.
روش اجرا: در این مطالعه مقطعی، ۳۹ بلوک مربوط به لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو (با و بدون دیسپلازی)، ۳۶ نمونه لیکن‌پلان دهانی اروزیو (۱۱ مورد دیسپلاستیک و ۲۵ مورد بدون دیسپلازی)، ۳۲ بلوک مربوط به هایپرپلازی آماسی و ۶ بلوک مربوط به بافت نرمال از آرشیو بخش آسیب‌شناسی دانشکده دندانپزشکی مشهد انتخاب و به روش ایمونوهیستوشیمی با نشان‌گرهای MMP-۲ و MMP-۹ رنگ‌آمیزی شد. به منظور مقایسه‌های آماری از آزمون های Kruskal-Wallis، Mann-Whitney و ضریب همبستگی Spearman استفاده شد.
یافته‌ها: بیشترین میانگین MMP-۲ و MMP-۹ (در کل ضخامت اپیتلیوم) در لیکن‌پلان اروزیو دیسپلاستیک مشاهده شد (به ترتیب:۸۶,۱±۳۱.۶ و ۳.۷۳±۹۴.۵). میزان بیان MMP-۹ در انواع لیکن‌پلان اروزیو در قیاس با لیکن‌پلان غیراروزیو در همه لایه‌ها (P<۰,۰۰۱) و در مورد MMP-۲ در لایه بازال ـ پارابازال و خاردار (به ترتیب: P=۰,۰۰۸ و P<۰,۰۰۱) تفاوت معنی‌داری داشت.
نتیجه‌گیری: افزایش خطی بروز این مارکرها از سمت مخاط نرمال تا لیکن‌پلان دهانی اروزیو بیان‌گر تفاوت در رفتار بیولوژیک لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو و اروزیو است. بنابراین می‌توان گفت لیکن‌پلان دهانی اروزیو، پتانسیل پیش‌بدخیمی بیشتری از لیکن‌پلان دهانی غیراروزیو دارد.
